Với mục tiêu “Làm thay đổi nếp nghĩ, cách làm của đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS), làm cho đồng bào DTTS vươn lên thoát nghèo bền vững”, trong thời gian qua, Cấp uỷ, chính quyền huyện Kon Plông đã tập trung đẩy mạnh triển khai nhiều giải pháp xây dựng “mô hình phát triển kinh tế gắn liền với phát triển du lịch và bảo tồn, giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc” nhằm giúp đồng bào DTTS thay đổi nếp nghĩ, cách làm, tự tin vươn lên thoát nghèo bền vững
Huyện Kon Plông nằm ở phía Đông Bắc tỉnh Kon Tum, có vị trí quan trọng về giao thương kinh tế, đặc biệt là vị trí trung chuyển của các tỉnh Duyên hải miền Trung trên tuyến hành lang kinh tế Đông Tây qua cửa khẩu quốc tế Bờ Y; nằm trên trục Quốc lộ 24 nối tỉnh Kon Tum với các tỉnh Tây Nguyên và Duyên hải Trung Bộ. Toàn huyện có 09 đơn vị hành chính, với hơn 7.900 hộ, hộ dân tộc thiểu số chiếm trên 85%, hộ nghèo trên 36%; hộ cận nghèo trên 11%. Nằm ở độ cao trung bình 1.200 - 1.500m so với mực nước biển; khí hậu quanh năm mát mẻ; nguồn tài nguyên rừng với hệ sinh thái phong phú; có nhiều danh lam thắng cảnh; có nhiều hệ động, thực vật quý hiếm sinh sống; có nhiều di lịch sử và các giá trị văn hóa truyền thống còn nguyên vẹn.
Từ đặc điểm tình hình, tiềm năng, lợi thế của huyện, để làm thế nào phát huy tiềm năng, giải quyết được việc phát triển kinh tế bền vững trong khi xuất phát điểm còn thấp là thách thức không nhỏ đối với cả hệ thống chính trị. Với những trăn trở đó, Cấp ủy, chính quyền các cấp của huyện thường xuyên nghiên cứu, học hỏi kinh nghiệm, áp dụng nhiều giải pháp khác nhau, nhằm hiện thực Kết luận số 08-KL/TU, ngày 24-02-2021 của Ban Thường vụ tỉnh ủy, vừa thể hiện sự sáng tạo của cấp ủy cấp cơ sở đó là triển khai xây dựng “mô hình phát triển kinh tế gắn liền với phát triển du lịch và bảo tồn, giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc”.
Cấp uỷ đã chỉ đạo Chính quyền, Ủy ban MTTQ Việt Nam huyện, các tổ chức chính trị - xã hội huyện, Đảng uỷ xã, thị trấn tập trung tuyên truyền, hướng dẫn Nhân dân đăng ký xây dựng mô hình kinh tế gắn liền với phát triển du lịch và bảo tồn, giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc”; quản lý, bảo vệ, phát triển rừng, bảo tồn đa dạng sinh học, bảo vệ môi trường sinh thái. Uỷ ban Nhân dân huyện cũng đã phối hợp với Sở, ban, ngành, UBND các xã, thị trấn tổ chức các lớp dạy nghề thủ công mỹ nghệ, đan lát các dụng cụ sinh hoạt từ mây, tre để trưng bày, giới thiệu tại các khu, điểm du lịch, nhà văn hóa cộng đồng và bán cho du khách để tạo việc làm, tăng thu nhập.
Với sự quan tâm, chỉ đạo của cấp trên, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự đồng lòng của người dân. Cuộc vận động trên địa bàn huyện đã thổi luồng sinh khí mới, làm thay đổi nhận thức của người dân; tạo đòn bẩy giúp người dân phát huy những tiềm năng sẵn có để phát triển kinh tế, thoát nghèo bền vững và vươn lên làm giàu, đặc biệt trong xây dựng mô hình giảm nghèo gắn liền với phát triển du lịch và bảo tồn, giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc đã có nhiều khởi sắc tại địa bàn một số xã, thị trấn trong huyện.
Tại thôn Vi Rơ Ngheo, xã Đăk Tăng, xác định tiềm năng lợi thế cảnh quan thiên nhiên đẹp: như đồi hoa địa lan, hoa đỗ quyên, có cánh đồng ruộng nằm dọc theo khu dân cư, có nhiều nét văn hóa truyền thống, huyện đã chỉ đạo tập trung xây dựng đang phát triển Làng Văn hóa - Du lịch cộng đồng thôn Vi Rơ Ngheo. Từ công bố đến nay làng du lịch đã đón khách tham quan khoảng 3000 lượt khách, trong đó 500 khách quốc tế; Doanh thu từ du lịch và du lịch cộng đồng giai đoạn 2023-2024 khoảng: 300.000.000đ.
Tại thôn Kon Pring, thị trấn Măng đen tập trung xây dựng Làng du lịch cộng đồng Kon Pring: Phát triển theo mô hình du lịch sinh thái kết hợp với trải nghiệm văn hóa, thu hút nhiều khách du lịch trong và ngoài tỉnh. Toàn thôn có 05 cơ sở kinh doanh homestay, quy mô lưu trú cho khoảng 137 khách/ngày/đêm; tại các Homestay đều có dịch vụ ăn uống cho du khách, đưa du khách đi thăm quan làng; hỗ trợ du khách đặt các dịch vụ sinh hoạt cồng chiêng - múa xoang, lửa trại… Từ năm 2024 đến nay khách du lịch đến thăm quan, trải nghiệm tại thôn Kon Pring khoảng 30.000 lượt trong đó lượng khách lưu trú lại thôn khoảng trên 6.100 lượt, doanh thu trên 4 tỷ đồng.
Tại làng Kon Chênh, xã Măng Cành, hiện tại, đã có 06 hộ gia đình xây dựng 14 phòng nghỉ, chỉnh trang nhà cửa, đưa vào hoạt động phục vụ du lịch. Bình quân mỗi năm, thôn Kon Chênh đón khoảng 3.900 lượt khách du lịch. Trong đó có khoảng 1.600 lượt khách lưu trú, hoặc đặt hàng dịch vụ ẩm thực, trải nghiệm văn hóa tại làng. Năm 2024, lợi nhuận ròng thu được từ du lịch, dịch vụ, sản phẩm phục du lịch ước đạt trên 600 triệu đồng. Tính từ năm 2024 đến thời điểm báo cáo, lợi nhuận thu được khoảng 850 triệu đồng.
Có thể nói, những mô hình này không chỉ giúp bà con cải thiện thu nhập, thoát nghèo bền vững, mà còn bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, gắn kết chặt chẽ với phát triển kinh tế - xã hội của địa phương góp phần bảo vệ hệ sinh thái và phát triển du lịch bền vững.
Thời gian tới cấp uỷ, chính quyền và Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam huyện, các tổ chức chính trị xã hội, UBND các xã tiếp tục lồng ghép chương trình phát triển du lịch vào các chương trình xây dựng nông thôn mới, chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP). Đầu tư nâng cấp hạ tầng; Hỗ trợ xây dựng homestay, farmstay, phát triển hệ thống lưu trú du lịch chất lượng cao; Xây dựng không gian cảnh quan xanh - sạch - đẹp bằng cách trồng thông ba lá, mai anh đào, đào Bắc tại các làng du lịch. Xây dựng mô hình du lịch dược liệu kết hợp với trải nghiệm nông nghiệp, hướng dẫn du khách tham gia thu hoạch, chế biến dược liệu; Tổ chức các hoạt động trải nghiệm văn hóa như biểu diễn cồng chiêng, múa xoang, ẩm thực truyền thống; Tăng cường liên kết và quảng bá du lịch; Tổ chức các hội chợ du lịch, tuần lễ quảng bá du lịch Kon Plông, thu hút du khách trong và ngoài nước.